اصول و خدمات سلامت (فصل 12)
فصل12 : سنجش وضعیت سلامت در جمعیت ها
شاخص های سلامت :
شاخص وضعیت سلامتی : امید به زندگی در بدو تولد
شاخص دانش : سال های مورد انتظار برای تحصیل هر فرد و متوسط سال های تحصیل در جامعه
شاخص وضعیت رفاهی : سرانه درآمد ناخالص ملی
کاربرد های شاخص های سلامت :
+ توصیف وضعیت سلامت یک جمعیت
+ ارزشیابی برنامه ها و مداخله ها
+ پیشبینی رخ داد های آینده
+ هدف گذاری و ارتقای کیفیت
ویژگی های یک شاخص مناسب :
1-مهمترین مساله در انتخاب شاخص ها = هدف از بررسی
+ داده های مورد نیاز شاخص همزمان با اراعه خدمات سلامت گردآوری شوند
+ شاخص ها قابل درک و به سادگی تفسیرپذیر باشند
+ شاخص ها نسبت به تغییراتی که قرار است منعکس کننده آنها باشند ، حساس باشند
2- متادیتا :
+ اجزای مختلف یک شاخص (مثل گروه سنی یا جنسی مدنظر ، منابع مناسب داده ها ، روش گردآوری داده ها و ...) را به کاربران معرفی می کند
+ همه کاربران شاخص هارا به شکل یکسانی اندازه گیری کنند
تقسیم بندی شاخص های سلامت عمومی :
وضعیت سلامت :
+ شاخص های مرتبط با تعداد مرگ و میر (علت مرگ در آنها تاثیری ندارد)
+ شاخص های مرتبط با علت مرگ و میر
+ شاخص های مرتبط با ابتلا به بیماری ها
+ شاخص های مرتبط با باروری
عوامل خطر :
+ شاخص های مرتبط با تغذیه
+ شاخص های مرتبط با عوامل خطر محیطی ( مانند درصد دسترسی به آب آشامیدنی سالم ، سطح آلودگی هوا و ...)
+ شاخص های مرتبط با عوامل خطر بیماری های غیرواگیر (مانند مصرف دخانیات ، درصد فشارخون بالا و ...)
+ شاخص های مرتبط با آسیب ها و اقدام های خطرزا ( مانند میزان آسیب های شغلی ، شیوع خشونت از سوی شریک جنسی و ...)
+ شاخص های مرتبط با بیماری های عفونی
پوشش خدمات :
+ فراهم کردن خدمات سلامت
+ دسترسی به خدمات سلامت
نظام سلامت :
+ مرتبط با نحوه عملکرد نظام سلامت ، مانند کیفیت و ایمنی مراقبت های سلامت ، بهره مندی از مراقبت های سلامت ، نظام اطلاغات سلامت و گردش مالی آن
+ چند نمونه : میزان مرگ حوالی عمل جراحی ، بهره مندی از خدمات سرپایی ، توزیع کارکنان سلامت
بار بیماری :
+ سال های از دست رفته عمر به دلیل ناتوانی یا مرگ زودرس
+ YLL + YLD = DALY
+ YLL = سنی که فرد در آن فوت کرده - بیشترین امید به زندگی آن جنسیت ، YLD = تمام سال هایی که فرد با بیماری زندگی کرده * ضریب ناتوانی بیماری
امید به زندگی در بدو تولد در سال 2019 به 73 سال رسیده است.
بیشترین امید به زندگی متعلق به ژاپن و بخش هایی از چین و بیش از
83 سال است .
امید به زندگی در زنان 75 سال و در مردان
70 سال است .
میزان باروری کلی در سطح جهانی در همه کشور ها کاهش داشته است.
روند YLL کاهشی و روند YLD با شیب بسیار ملایمی افزایشی بوده. ( جمعیت های انسانی در کنترل مرگ و میر موفق عمل کرده اند ولی افرادی که زنده می مانند با بیماری های بیشتری دست و پنجه نرم می کنند .
علل منجر به از بین رفتن سال های عمر :
1) بیماری های گروه 1 : بیماری های عفونی واگیر همراه با بیماری های دوره بارداری ، زایمان ، نوزادی و مشکلات تغذیه ای
+ کشور های با درآمد کم و طبقات اجتماعی - اقتصادی ضعیف تر ، در برابر بیماری های گروه 1 آسیب پذیرترند.
+ در کل جهان بار ناشی از بیماری های گروه1 کاهش قابل توجهی داشته است . به دلیل :
الف) بهبود شرایط عمومی زندگی
ب) اقدامات پیشگیرانه و کنترل بیماری های واگیر
ج) گسترش مراقبت های دوره بارداری
2) بیماری های غیرواگیر : قلبی عروقی ، سرطان ، دیابت و ...
3) آسیب های خارجی : تصادف جاده ای ، خودکشی و ...
درباره بیماری های گروه 1 و بیماری های غیرواگیر ، میزان DALY( میزان سال های از دست رفته عمر به ازای جمعیت ) در ایران کمتر از جهان بوده .
عوامل خطر :
1- عوامل خطر رفتاری : مانند مصرف دخانیات ، عوامل خطر تغذیه ای و ...
2- عوامل خطر متابولیک : مانند کلسترول بالا ، فشار خون بالا و ...
3- عوامل خطر محیطی : مانند آلاینده های هوا ، عوامل خطر شغلی و ...
انتظار می رود در آینده نیز بیماری ها ی مزمن غیرواگیر گسترش یابد به دلیل :
1- شیوع بالای عوامل خطر تغذیه ای
2- فشار خون بالا
3- مصرف تنباکو
4- قندخون بالا
5- نمایه توده بدنی (BMI) بالا
تهدیدات بیماری های عفونی واگیر :
1- بیماری های عفونی بازپدید
2- بیماری های عفونی نوپدید ( مثل کووید-19)
3- مقاومت آنتی بیوتیکی
[ays_quiz id='11']
پست های مرتبط
28 آذر 1404
19 آذر 1404
12 آذر 1404
دیدگاهتان را بنویسید